Lo tamborin qu’ei un instrument de còrdas tustadas qui hèn duas nòtas a la quinta dab un acòrd la/mi o sòl/re qui’s defineish au par de la tonalitat de la flabuta de tres horats qui l’acompanha. Entornejat e mantiengut peu braç esquèr qui hè de la flabuta, lo tambor-bordon qu’ei tustat peu pimbo. Tienut dens la man dreta, lo pimbo qu’ei ua onomatopèa deu son e deu ritme hèits "pim-bo, pim-bo".
Fabricacion
Lo tamborin tau qui ei fabricat a l’acostumat en vath d’Aussau, qu’ei ua caisha parallelepipedica monoxila – curada dens un marròc de husta – barrada d’ua taula d’armonia.
Au par deus instruments de còrdas fretats com lo vriolon, ua fabricacion "luteria" de la caisha qu’existeish tanben. N’ei pas mei curada mes juntada, la caisha de resonància qu’ei hèita de cinc pèças de husta (un hons, duas aresclas e dus arrims) talhucadas, cindradas e pegadas amassas, mentre que la taula d’armonia la barra.
Dus chivalets, un a la basa e un aute au cap deu tamborin, que son fixats sus la taula d’armonia e que sostienen las còrdas. A bèths còps, que son ahortidas d’ua fina placa de boish, husta densa e dura, tà esvitar que las còrdas non curen de tròp la husta.
La longor de la "còrda tringlanta" qu’ei la distància qui esparteish los dus chivalets. Que defineish la pagèra deu tamborin enter 70 e 80 cm. Que pòt estar estenuda o abracada gràcias aus chivalets mavedís qui, com un capodastre de guitarra, e permeten d’aumentar o de baishar, shens qui aja a har un navèth acordatge, l’acòrd deu tamborin. Jà que las còrdas de budèths que’s desacorden ad aise, que son preferidas a las còrdas de nilon taus musicians en cèrcas d’un son "shord", significatiu de la musisa tradicionau aussalesa. Las còrdas de budèths estant mei caras, las còrdas de nilon que son ua bona alternativa au contrari de las còrdas d’acèr qui emeten un son metalic quan fretan los chivalets.
Las còrdas que son arramadas a l’arrim de devath e a l’arrim deu som peu chivalet qui permet parièr d’acordar l’instrument. Los tamborins collectats peu cordèr, tradicionaument utilizats en vath d’Aussau, que presentan sonqu’un sistèma d’acordatge dab cavilhas de boish. Entà respóner a ua practica contemporanèa deu tamborin, las cavilhas que pòden estar remplaçadas per claus mecanicas (com sus las guitarras o las bassas) o completadas per un sistèma d’acordatge inspirat deus teneders deus instruments de còrdas fretadas esconut dens la partida de devath. Aqueths navèths procediments que hèn responsa a la demanda deus musicians de poder acordar lo lor instrument mei ad aise e mei finament.
Un son particular : lo Bordon
Lo tamborin qu’apartien a la familha deus tambors-bordons. Lo lor son beròi caracteristic, lo bordon, que s’ac vòlen las moscas (chivalets o moscas). Aqueras pèças de coire qu’entornejan totas las còrdas (5 a 12) suu chivalet deu cap. Quan las còrdas e son tustadas, que "fretan" los chivalets, qui hèn atau armonias de las agudas. Los tusts ritmics que son acompanhats d’un "zzing" (son dinamic e constant) qui, per non pas estar parasit, hè beròi partida de la sonoritat de l’instrument. L’ajustatge de las moscas qu’influencia de tira lo timbre deu tamborin.
"La factura instrumentau qu’ei l’arrebat d’ua practica contemporanèa e tradicionau d’aqueths instruments"
Aprentissatge e transmission
Nombrós son los hasedors d’instruments tradicionaus qui avón a tornà’s apoderar o tornar inventar tecnicas de fabricacion. Cada còp, l’arrenavida de la factura instrumentau de las annadas 1970 que’s hè en suspens, en balançar e a paupas, associant tecnicas ditas tradicionaus e torns de man adaptats a la practica instrumentau de uei lo dia : prestacions sus emponts sonorizats, dab instruments non tradicionaus com lo piano, la guitarra…
La factura instrumentau qu’ei l’arrebat d’ua practica contemporanèa e tradicionau d’aqueths instruments. Malament, çò de mau har qu’ei de transméter aqueth saber-har qui’s hè majament per la practica : çò qui n’a pas a hà’s que’s ditz, quan çò qui ne’s pòt pas explicar – lo sentit, l’experiéncia, la consciéncia deu gèste – no’s pòt ensenhar que dab l’espiar e la practica.
Se uei lo dia n’i ei pas mei la transmission de la fabricacion deu tamborin, que vedem meilèu ua transmission de la practica instrumentau. Aquò, que permet ua valorizacion deus instruments tradicionaus e de la lor fabricacion.
Instruments de pagèra redusida, hèits entaus mainatges, que son adara fabricats. Atau, "tamborins d’estudi" que son prepausats a joens musicians, eslhèves deus conservatòris o de las escòlas de musica.
Aquesta pagina que contien extrèits de la fica d'inventari deu Patrimòni Culturau Immateriau qui descriu aquera practica.
Consultar la fica d'inventari sancèra