La practica cantada au Sud Gasconha qu’ei especiaument originau en França com en Euròpa. Chic coneguda peu gran public, aqueth cantar de la convivéncia, « cantar d’aubèrgas », qui engatja « hautas e baishas » qu’a un nom sapient : polifonia ; qu’ei a díser ua practica vocau dab mantuas votz distinctas produsidas en aqueth parçan en dehòra de tot aprenedissatge musicau sapient.
"Hòrt populara, la soa existéncia que’s perd
per brumas de la memòria collectiva,"
Aqueth saber-har de tradicion orau que’s tròba en generau en los Pirenèus e lo pèmont basco e gascon (Bearn e Baish Ador) shens passar Ador, au nòrd. Se la canta en sòlo existeish, la polifonia qu’ac escon autanlèu qui los cantaires e son au mensh dus. Hòrt populara, la soa existéncia que’s perd per brumas de la memòria collectiva, los testimònis escriuts mei ancians que senhalan dejà la soa existéncia de cap a la fin deu sègle XVIIIau.
La polifonia qu’ei en efèit ua practica hòrt sociau. Produsida au perhons de la comunitat, en familha, enter amics o coneishenças ; pendent hèstas, repèishs, a l’estanguet o enqüèra a la glèisa.
"Au dia de uei, lo reflèx polifonic
qu’ei tostemps plan enrasigat."
Lo cant qu’ei l’ahar de tots : òmis com hemnas 
(Ah que l'amour). Si la polifonia e’s practicava en los estanguets qui los òmis quauque còp e representavan la populacion quasi exclusivas, las hemnas, eras, que’s hasèvan enténer a la glèisa o en l’aròu familiau. Aqueras divisions sexuadas que’s son uei lo dia amortosidas.
Au dia de uei, lo reflèx polifonic qu’ei tostemps plan enrasigat. Qu’ei lo rebat musicau de las valors de la societat pirenenca tradicionau, qui èra ne i a pas hèra mei que mei virada de cap tau neurissatge e qui la gestion de comunaus encoratjava mei los agís collectius que non pas los agís individuaus.
Ua construccion umana e musicau
Apitada a partir d’ua poesia cantada qui hè òssa, aperada aire, cant o normala (Diu d'aqueras montanhetas) , la polifonia qu’ei hèita d’ua o de duas votz gessidas d’aqueste cant. (Diu d'aqueras montanhetas)
Aqueras votz que son improvisadas, l'ua en l'agut - la hauta - l'aute en lo grave - la baisha o contrabaisha qui fòrman, quau que sia lo nombre de cantaires, duas o tres votz distinctas.
Las tecnicas utilizadas que son simplas : votz parallèlas (Charmanta anesqueta) e bordons (notadament un bordon baish en Baish Ador Gascon) qui pòden estar aconsiats. Enténer duas a tres votz qu’ei totun foncion deu contèxte d’execucion : de la preséncia de cantaires dab capacitats vocaus necessàrias, capables d'improvizar hauta e baisha, de se n’aviéner plan, de l'òra de l'execucion, de la convivéncia deu vin…
Aquesta pagina que contien extrèits de la fica d'inventari deu Patrimòni Culturau Immateriau qui descriu aquera practica.
Consultar la fica d'inventari sancèra