Lo cant monodic, generau en las tradicions vocaus occitanas, que pòt estar exprimit sia per ua sola persona solista sia per un collectiu de cantaires.
Lo cant collectiu
Felix Arnaudin, per exemple, que descriu mei d’un còp tà çò de la Grana Lana ua practica vocau collectiva que sia au parat de tribalhs o de repèishs. Segon çò qui descriu, mantuas votz que’s declinan d’un biais « impressionista » a l’entorn d’ua medisha linha melodica, çò qui balha ua sòrta d’espessor a la dita linha, procediment qui poderem estacar a l’eterofonia. Autament dit, mantuns cantaires qu’emeten la medisha partida cadun en emplegar variantetas qui’u son pròpias.
L’expression collectiva qu’ei tanben la utilizada per las danças au son de la votz : branlos, borrèias, rondèus… En los rondèus e branlos, (Rossinholet qui cantas) las votz que son hicadas en fòrma d’un biais responsoriau, las cadenas de dançaires que cantan en se har rampèu.
Lo cant en sòlo
Lo cant en sòlo (lhevat quan un individu canta per eth medish) que destria la zòna pirenenca, l'arrèrpaís niçard o las valadas occitanas d'Italia de la rèsta de l'ensemble occitan. En los Pirenèus, qu’èra per aulhors reservat un còp èra aus contèxtes privats, quan en los autes país d’òc aquera practica qu’èra plan enrasigada en l’esfèra publica. En aqueth encastre, la societat tradicionau que delèga los qui estima com mei bons tà cantar en societat (per exemple a l’estanguet) ; lo cant que tira tà vàder ua activitat especializada.
L'ornamentacion
En mestior d’ornamentacion, ua cèrta coeréncia que sembla d’aulhors existir entre las collèctas miadas en los Pirenèus, Shalòssa (Lanas) o lo Haut Agenés. En efèit, quan la densitat d’ondraduras ei diferenta entre lo nòrd e lo sud de la Gasconha o d'Aquitània – dilhèu pr’amor de la diferéncia de ritme de transformacion de las societats ruraus – que’s pòden notar fòrmas similaras.
Las ondraduras e la varietat deus efèits de votz que son atau hòrt numerosas en Vath d’Aussau (Tota cançon quan ei fenida) en los enregistraments hèits au près de Pierre Arrius-Mesplé (A Vièla e a Vilhèras) ou o Aubestin Cauhapé. La collècta de Bernard Paton & Jean Moreu au près de Clément Capver (Lo pair de la nòvia) en Shalòssa atau com la de Pèire Boissière en Gasconha neraquesa e en Haut Agenés (Dins la forèst del rèi) que testimònian enqüèra d’ua tau cultura.
Los mudaments de la societat tradicionau e la desapareishuda deus parats d’aplec comunautari qu’an totun hèit arrecular aquesta practica qui las collèctas sonòras de las annadas 70 e 80 sauvèn los darrèrs reclams, en tot soslinhar quauquas uas de las lors caracteristicas.
Las collèctas conegudas uei lo dia que revelan cantaires qui, quitament quan estón enregistrats a un atge avançat, utilizan seguidas vocaus mestrejadas mei que plan, remarcablas per las ondraduras qui enriqueishen e hèn variar la linha melodica.