Rites ancians de tots que celebran en Aquitània la hèsta de Nadau. La hèsta crestiana qui commemora la vaduda de Jèsus que’s superpausa per exemple au solstici d’ivern. D’aquera superposicion, que resultan especiaument duas tracas màgers de manifestacions popularas de Nadau : Halhas de Nadau e Pastoralas.
Plan vivas de Peirigòrd dinc a las pòrtas de Bearn, las Halhas de Nadau que marcan, atau com las halhas de Sent Joan, lo solstici. Aqueste que marca lo passatge deu cicle decreishent deu dia au cicle creishent. Aqueras halhas organizadas peus poblants d’un medish bordalat, d’un barri o atau com en Vasadés en las familhas, que son seguidas de mustras de gaujor on cant e musica prenen ua part activa au rite.
La tradicion crestiana e l’educacion deus fidèus peus caperans qu’an tanben hèit vàder produccions musicaus pròpias ad aquera tempora. Atau, un sarròt de cantics de Nadau en occitan que son cantats, en los quaus la vaduda de Jèsus ei mei d’un còp transpausada peus campèstres d’Aquitània, mei que tot en Gasconha. Los personatges tipics deu parçan que son atau hicats en scèna a l’entorn de la Senta Familha.
De mei, Gasconha qu’auhereish un desvolopament teatralizat d’aqueths cantics. Atau, la Velhada de Nadau qui vien abans la Missa de Miejanueit qu’èra dinc a la fin deu sègle XIXau lo temps d’ua representacion teatralizada eretada deus Mistèris de l’Edat Mejana, jogada e cantada peus poblants d’un medish vilatge.
Aqueras representacions descriutas peus folcloristas que coneishón un balanç navèth en Bearn e Gasconha maritima desempuish las annadas 90 a l’entorn deus Mistèris de Nadau jogats au torn dens las catedraus e glèisas màgers deu parçan : Lescar, Pau, Auloron, Ortès, Baiona. Aqueths espectacles qu’aplegan la màger part deu temps arron 200 actors, cantaires, musicaires.
A l’Edat Mejana, los Mistèris qu’èran pèças de teatre de tèma religiós, jogadas en las glèisas e suus patis e que hicavan en scèna autanplan las poténcias divinas (Diu, anjos, cohets ...) com las scènas mei triviaus de la vita vitanta.
A Cap Berton la Halha de Nadau aperada « la Torrèla » qu’es ahugada, après la missa de miejanuèit, per la Plaça de la maison comuna o Plaça Sent Nicolau, patron de Cap Berton.
