Esquirar
« Esquirar » un tropèth abans l’amontanhatge qu'ei un moment hòrt important. Aqueth mot occitan que designa lo moment quan l’aulhèr estaca au còth de las bèstias las esquiras. Que causeish dab suenh quina bèstia, aulha, vaca o cavala portarà tau o tau esquira e aquò pendent tota la sason o sonque lo temps deu camin cap a l'estiva.
Las esquiras de rota que son de las gròssas e que hèn sons deus grèus. Que permeten de ritmar l’anar deu tropèth pendent las longas òras de camin. Que calerà donc ua bèstia pro hòrta entà portar l’esquira de capdavant, ua bèstia qui aurà l’anar apropriat entà la bona marcha deu tropèth : ni tròp rapide, ni tròp lent. Que la deverà tanben saber har soar corrèctament. Aquò que necessita de la part de l’aulhèr ua plan bona coneishença deu son bestiar.
D'autas bèstias que portaràn esquiras tot lo long de l’estiu. L'aulhèr que causeish l’esquira qui convien a l'animau en foncion deu son caractèr e de la soa coneishença deu terrenh. Aquò que permeterà de dar tota ua seria d'informacions qui’u permeteràn de saber on se tròba lo tropèth, quin se compòrta e s’ei au complet.
Uns pastors que causeishen dab suenh lo son globau deu lor tropèth. Qu'armonizan los diferents sons a la faiçon d'un compositor. La recèrca d'ua armonia particulara qu'implica ua causida de sonoritats apropriadas, com ac explica Joseph Libarle Laborde, aulhèr en vath de Varetons :
Qu'avem lo noste son, la nosta aurelha, e... que hèm soar.
« Sovent n'èi pas lo temps d'anar tà Nai. Se i vau a qu'ei un còp comandada la mea esquira. [...] Aquesta que s'acòrda com un instrument de musica, qu'ei exactament parièr. Mei o mensh plan, mes qu'i arribam. E senon, còps que i a, tà la hèira deu 1èr de mai, la familha Daban que vien ací a Senta-Crotz d'Auloron, [...] que presenta las esquiras per numèros, per serias. E aquí, que las hèm tindar dincà trobar las qui’ns cau […] Que las cau har tindar tres, quate còps. Que las tornam pausar, que ns’i tornam, que’n hicam de costat. Que i passam un drin de temps ! »
Joseph Libarle-Laborde, 26/01/2019, Areta L’aulhèr que crèa o qu’ereta l’identitat sonòra deu son tropèth. Aquera practica qu'ei essenciau, qu'ei un marcader qui permet aus aulhèrs d'identificar, a l'aurelha, los lors tropèths.